Tinkering: intrinsieke motivatie voor peuters en kleuters door procesgericht creëren

Tinkering: intrinsieke motivatie voor peuters en kleuters door procesgericht creëren

Procesgericht knutselen, ik houd ervan. In het Engels wordt daar het woord tinkering voor gebruikt. Tinkering gaat over het proces van experimenteren met verschillende materialen en gereedschappen met als doel iets creëren, repareren of te verbeteren. In deze blog deel ik praktische tips om tinkering aan te bieden met als doel iets creëren.

Tinkering biedt jonge kinderen de kans om hun eigen ideeën uit te voeren, passend bij hun interesses. Peuters en kleuters die op deze manier creatief aan de slag gaan, zijn intrinsiek gemotiveerd en kunnen daarom vaak langer bezig zijn met een project. 

Intrinsieke motivatie komt voort uit eigen plannen

Bij tinkering gaat het niet om “wat ga ik maken?”, maar om de vraag “wat kan ik hiermee doen?”

Door de volgende materialen aan te bieden, kunnen peuters en kleuters zelf bepalen waar ze mee aan de slag gaan. Als opvoeder hoef je niet meer te vragen “Wat zullen we knutselen?”, maar komt de motivatie en inspiratie bij jouw kind vandaan. Door deze intrinsieke motivatie kan een knutselmoment ineens een stuk langer duren dan je van jouw kind gewend bent.

Varieer in ondergrond

Met verschillende ondergronden als basis doen kinderen steeds wisselende ervaringen op. Verven op wit papier heeft namelijk een ander effect dan verven op een stukje karton. Maar het soort ondergrond kan ook bijdragen aan andere projecten. Bied je bijvoorbeeld een leeg doosje aan, dan is de kans groter dat je kind driedimensionaal gaat werken. En een ronde vorm als basis geeft weer een andere sturing. Bij procesgericht creëren is het gebruikelijk dat kinderen hun plannen meerdere keren bijstellen.

Hier volgt een opsomming van materialen die je kunt aanbieden om te variëren in ondergrond:

Aanrommelen: vriendschap sluiten met gereedschap

Tinkering gaat om begrijpen. Begrijpen hoe iets werkt en experimenteren met wat wel en wat niet kan. Jonge kinderen vinden het dan ook heerlijk om eerst “vriendjes te worden” met gereedschap. Nog voordat ze iets moeten creëren, kunnen sommige kinderen al een hele tijd zoet zijn met het maken van gaatjes met een perforator. Zo’n apparaat werkt magisch voor ze.

De volgende materialen nodigen uit tot tinkering als je ze combineert met een van de bovenstaande ondergronden. Sommige eindproducten kunnen later gebruikt worden als collagemateriaal.

Kleuren, krassen en verven met tekenmateriaal

Deze tekenmaterialen zijn wat mij betreft onmisbaar voor procesgericht creëren. Houd je tinkering in je achterhoofd, dan bied je kinderen de kans om zelf te ontdekken welke combinaties wel of niet mogelijk zijn. Maar geef jouw kind ook de kans om zelf te experimenteren welke ondergronden geschikt zijn voor dit tekenmateriaal:

Collagemateriaal

Een vakjesbak vullen met allerlei soorten collagemateriaal nodigt uit tot allerlei soorten creaties. Voorbeelden van collagemateriaal om in je vakjesbak te doen:

* Sinds augustus 2023 is er een verbod op het verkopen van microplastics. Alleen de glitters die winkels nog op voorraad hebben, mogen verkocht worden. Een alternatief is het gebruiken van bio-glitters.

Tinkering en perfectionisme

Waar het bij peuters vooral gaat om het ervaren en het proces, verschuift deze wens vanaf 6 á 7 jaar meer naar iets moois willen maken. Om kinderen te stimuleren in creatief en oplossingsgericht denken, is het belangrijk om het proces zwaarder te laten wegen dan het eindresultaat. Het kan dan helpend zijn om tijdens het moment van creëren complimenten te geven die gaan over inzet. “Wat ben je lekker bezig” gaat over hoe het kind probeert. Een compliment zoals “wat wordt het mooi!” is snel gemaakt, maar geeft wel de verwachting dat het eindresultaat voor een wow-effect moet zorgen.

Heb je een kind dat graag een mooi werkje maakt en wil je ook het procesgericht creëren stimuleren? Dan kan het helpend zijn om kaders te bieden. Kaders kunnen zijn:

• Een sjabloon binnen een bepaald thema als ondergrond.
• Beperk het aantal kleuren in het teken- of collagemateriaal. Bijvoorbeeld alleen pastelkleuren of één kleur in verschillende tinten.
• Teken een doodle op basis van de interesse van je kind.
• Knip het collagemateriaal voor.
• Verdeel de ondergrond in vakjes.

Kinderen met perfectionisme willen wel eens het plezier in creëren verliezen, omdat het eindresultaat niet is zoals het in hun hoofd zit. Een kader bieden kan deze kinderen net over die drempel helpen om wel aan de slag te gaan. Mijn kind wil wel eens zeggen dat ik het beter kan dan hij en daarom is mijn reactie vaak: “Ik kan het beter omdat ik het al heel vaak geoefend heb. Als jij dit ook vaak oefent, wordt het bij jou ook steeds beter.” Perfectie loslaten kan een proces van jaren zijn.

Linkjes naar webshops

Geïnspireerd om aan de slag te gaan met procesgericht knutselen, ofwel Tinkering? Shop mijn favoriete materialen via de onderstaande partnerlinkjes. Bij papieren knutsels gebruik ik behanglijm en bij knutsels met houtjes en karton gebruik ik de witte lijm van de Action.